معمولا در طراحی از یک مداد به تنهایی استفاده نمی‌شود بلکه مدادهای مختلفی با درجات سختی و نرمی گوناگون به کار می‌آید. ترتیب مداد طراحی به دامنه‌ای از مدادها، از سخت‌ترین تا نرم‌ترین، اطلاق می‌شود که جزئیات آن را در این مقاله از بیست میشم ( دانلود مقاله و جزوه ) شرح خواهیم داد.

ساختار مداد طراحی

مدادهای طراحی با سایر انواع مداد نوشتن، مدادرنگی یا مداد فانتزی دخترانه و پسرانه تفاوت‌های اساسی دارد.

در گذشته از مدادهای ساخته شده از سرب استفاده می‌شد، به‌همین دلیل هنوز هم برخی به اشتباه باور دارند که مغز مداد از سرب تشکیل شده است.این درحالی است که اساسا قرن‌هاست که از «گرافیت» در مغز مداد‌ها استفاده می‌شود (گرافیت در ابتدای قرن شانزدهم میلادی در انگلستان کشف شد و از نیمه‌ی همان قرن، احتمالا با ابداع یک زوج ایتالیایی، در مداد مورد استفاده قرار گرفت).

اثری که گرافیت برجای می‌گذارد، از سرب تیره‌تر است و به دلیل نرم‌تر و شکننده‌تر بودن، باید یک نگهدارنده یا پوشش محکم داشته باشد که غالبا از جنس چوب و قابل تراشیدن است. برای سخت تر شدن گرافیت، آن را با خاک رس ترکیب می‌کنند.

سختی و نرمی مغز مداد به میزان خاک رس آمیخته با آن بستگی دارد

انواع مداد برای طراحی

انواع مداد طراحی در سه دسته قرار می‌گیرند:

1. مدادهای گروه B

بیشترین استفاده در طراحی از مدادهای این گروه است زیرا درجه‌ی نرمی آنان بیشتر است. به بیان دیگر مقدار گرافیت بیشتر و خاک رس کمتری دارند و به همین دلیل نرم و پررنگ هستند.

2. مدادهای گروه H

مدادهای این گروه سخت هستند یعنی در مغز آن‌ها گرافیت کمتر و خاک رس بیشتر استفاده شده است. این مدادها کم‌رنگ‌تر هستند.

3. مدادهای HB

بهترین مداد برای نوشتن، مدادهای HB است که حدمتعادلی از سختی و نرمی دارد. البته منظور این نیست که این مداد در طراحی استفاده نمی‌شد.

ترتیب مداد طراحی

در انواع مداد طراحی، هریک از گروه‌های H و B، دارای درجه‌ و شماره هستند. شماره‌بندی این مدادها از 1 شروع و به 9 ختم می‌شود. به این ترتیب در مدادهای گروه H ،H از همه نرم‌تر و  9H از همه سخت‌تر است.

این مدادها خطوطی کم‌رنگ در طراحی ایجاد می‌کنند. از آن‌جا که نوک این مدادها سخت است، پوشش چندان وسیعی نمی‌توان با آن‌ها ایجاد کرد بنابراین بیشتر به کار کشیدن خطوط کم‌رنگ می‌آیند.

در انواع مداد طراحی گروه‌ B ،B سخت‌ترین مداد و B9 نرم‌ترین مداد است. مدادهای این گروه خطوط اثر پررنگ‌تری دارد و برای پوشش‌های وسیع‌تری می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.  در این جدول ترتیب مداد طراحی از راست به چپ، از نرم‌ به سخت، قرار گرفته است.

دیگر انواع مداد طراحی

انواع دیگری از مدادهای طراحی هستند که ساختار آن‌ها با مدادهایی که تا اینجا توضیح دادیم، تفاوت دارد.

1. مداد بدون چوب:

برخی دیگر از انواع مداد طراحی سیاه قلم، پوشش و نگهدارنده‌ی چوبی ندارند. نام دیگر آن‌ها قلم گرافیتی است. سری B این مدادها برای طراحی و به‌ویژه اسکیس‌زنی مناسب است و در درجه‌بندی‌های زوج B (B2، B4، B6 و B8) تولید می‌شود. البته ممکن است برخی تولیدکنندگان درجات متفاوتی از آن را تولید کنند. این مدادها به تیز کردن نیاز ندارند.

2. مداد کنته:

این مداد در ایران به اشتباه با مداد زغالی یکی دانسته می‌شود اما درواقع با آن متفاوت است. جنس مداد کنته از ترکیب موادی طبیعی چون اکسید آهن (به رنگ قهوه‌ای مایل به سرخ)، اکسید تیتانیوم (به رنگ سفید) و دیگر مواد شامل گرافیت و زغال تشکیل می‌شود. در مداد کنته تنوع رنگ وجود دارد؛ در صورتی که در مداد زغالی این‌گونه نیست.  

3. مداد زغالی:

ماده‌ی سازنده در انواع مداد طراحی زغالی، ترکیبی از زغال، واکس و خاک رس است. این نوع از مداد تنها در رنگ سیاه وجود دارد زیرا ماده اصلی آن زغال است.

مزیت کار با انواع مداد طراحی گرافیتی

مدادهای گرافیتی که امروز با در نظر گرفتن اهداف طراحی و نقاشی و تولید می‌شوند، این مزیت را دارند که اثرشان پخش نمی‌شود و دیگر سطوح نقاشی شما را کثیف نمی‌کند. این درحالی است که زغال معمولا پخش می‌شود و علاوه بر این برای آن‌که در دسترس کودکان باشد نیز خطرناک است.

مدادهای گرافیتی قابلیت حمل آسان‌تری دارند و بدون آن‌که جایی را آلوده کنند، می‌توانید آن‌ها را به همراه داشته باشید. کار با مدادهای گرافیتی اساسا راحت‌تر از زغال است بنابراین اگر در طراحی مبتدی هستید، توصیه می‌کنیم ابتدا از این مدادها استفاده کنید و سپس در صورت تمایل به سراغ زغال بروید.

مدادهای گرافیتی برای نقاشی در ابعاد کوچک (مثلا یازده در چهارده اینچ) هم مناسب هستند اما برای طراحی با زغال نیاز به کاغذهای بزرگ‌تر است. ترتیب مداد طراحی که آن را توضیح دادیم، در مدادهای گرافیتی موضوعیت دارد و در سایر انواع مداد، مطرح نیست.

نکاتی درباره استفاده از مداد طراحی

برای گرفتن نتیجه‌ی بهتر از انواع مداد طراحی باید متناسب با کارایی هر مداد از آن استفاده کنید. بهتر است چند مداد با درجه مختلف را به کار بگیرید.

برای مثال اگر بخواهیم با فشار بیش از حد بر مداد HB اثر تیره‌تری ایجاد کنیم، ظاهر کار مومی می‌شود. روش توصیه شده در این مورد، استفاده لایه‌لایه از چند درجه مختلف مداد است. ترتیب مداد طراحی در این روش لایه‌ای از مداد سخت به نرم است.

توصیه می‌شود از روش لکه‌ای نیز برای طراحی‌های مدادی استفاده نکنید. روش لکه‌ای از نخستین شیوه‌های سریع است اما در همه‌جا نتیجه‌ی مطلوبی ندارد. تأثیر پرهیز از روش لکه‌ای در طراحی مدادی این است که کار بافت زیبایی پیدا می‌کند و نقشی که زبری کاغذ همراه اثر مداد ایجاد می‌کند، جذابیت بصری طراحی را افزایش می‌دهد. این درحالی است که در شیوه‌ی لکه‌ای معمولا در اثر تماس دست، به‌هم‌ریخته می‌شود.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم شما را با انواع مداد طراحی آشنا کنیم. چنانچه مبتدی هستید و زیر نظر استاد کار می‌کنید، استاد شما می‌تواند نمونه‌هایی را که در ترتیب مداد طراحی برایتان کارایی بیشتری دارد، به شما معرفی کند.

در انتها برای شما هنرجوی عزیز آرزوی موفقیت داریم.