دانلود جزوه سازه های آبی از دکتر وحید یزدانی

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

 خلاصه کتاب سازه های آبی وحید

 

 

فایل مورد نظردر قالب pdf  با حجم 7.98 مگابایت می باشد. دوستان گرامی و دانشجویان ارجمند و عزیز در صورت تمایل می توانید این فایل بسیار با ارزش را به صورت مستقیم از سایت بیست میشم تهیه بفرمائید.

 

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

 

بناهای آبی

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم بیان میدارد تاریخ پیدایش فن سد و پل‌سازی در ایران به درستی مشخص نیست و امروزه نشانه‌های برخی از سدهای باستانی به حتی تا حدود سه هزار سال قبل می‌رسد.

برخی از فرمانروایان در تاریخ به کارهای آبادانی شهرت یافته‌اند و اجرای ساختمان‌های زیادی به آن ها نسبت داده شده است.

از جمله‌ی این حکمرانان سنا خریب؛ پادشاه بابل است که بناهای آبی بسیاری مانند کانال آبی و بندسازی به دستور او انجام گرفته است.

برای بهره‌گیری از آب و نیروی بالقوه‌ی آب، بناهای آبی و سازه‌های آبی ساخته شدند. از مهمترین ویژگی بناهای آبی در تاریخ انتخاب و ساخت سازه در نقطه‌ی درست است که نشان از دانش مهندسان و معماران قدیم دارد.

پابرجایی بندها و سازه‌های آبی در مناطق مختلف ایران تا امروز نشان از درست بودن انتخاب مکان برای ساخت این بناها است.

توجه به بستر رودخانه، مناسب بودن جای پایه‌ها و تقسیم فشار آب در بدنه باعث شده است که پل و بندهای تاریخی در ایران به خوبی و سالم باقی بمانند که قدمت برخی از آن‌ها به دوران ساسانی می‌رسد.

در کتاب‌ها و متون قدیمی از آب انبارها و بندهای قدیمی سخن بسیار گفته‌اند که بسیار با ارزش و حایز اهمیت است.

 

 

 خلاصه کتاب سازه های آبی وحید

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

بند و پل

سدسازی یا بندسازی از فعالیت‌‌های مهندسی به شمار می‌رود که شرایط تاریخی و جغرافیایی خاص مناطق در پیدایش، شكل‌گیری و گسترش آن سهم به‌سزایی دارند.

در ایران نیز به جهت کمبود آب، شرایط اقلیمی خاص و نیازهای روزمره، آب بسیار ارزشمند بوده است. پل بهمن در فارس که بر رودخانه قره‌آغاج شکل گرفته از قدیمی‌ترین بندهای آبی در ایران است، که تاریخ شکل‌گیری آن مربوط به هخامنشان است و هنوز مستحکم و استوار، تامین‌کننده‌ی آب مورد نیاز ساکنان محل می‌باشد.

بر چهره‌ی قدیمی بند آثار فرسایش مختلفی نقش بسته است که نشان از گذشت ایام و روزگار طولانی تاریخ معماری آبی ایران است. بخشی از فرسایش بر اثر عوامل طبیعی و بخش دیگر حاصل برخورد مداوم آب در داخل بند است.

دلیل ساخت این بندها ابتدا پلی برای عبور از رودخانه، سدی برای آب‌های جاری بر روی رودهای بزرگ و بهره‌گیری مناسب و صحیح از آب بوده است.

برای نمونه می‌توان به پل بند شادروان شوشتر اشاره کرد که دانش معماری آبی ساسانیان را در آن دوران نشان می‌دهد. د

ر این بند برای بالا آوردن سطح آب رودخانه‌ی کارون و تثبیت بهتر سطح آب جهت انتقال شاخه‌ای آب به داخل قلعه‌ی شوشتر کف رودخانه را با تخته‌سنگ‌های بزرگی فرش کردند.

مصالح به کار رفته در ساخت بند و پل شامل سنگ، آجر، چوب، ملات ساروج، شفته‌ی آهکی و خاکستر بوده و اصلی‌ترین مصالح تشکیل دهنده‌ی ساخت بنای آبی سنگ است.

از آجر برای ساخت برج‌های آبگیر و خروجی‌های آب استفاده شده است.

همچنین در داخل برج‌ها، در گذشته برای بالا و پایین رفتن از آن و دسترسی به دریچه‌های خروجی آب، تیرهای چوبی تعبیه کرده بودند.

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

آب انبار

در ایران بقایایی از آب انبارهای بزرگ و قدیمی به جا مانده است که مربوط به 3000 سال پیش است که علاوه بر نگهداری و ذخیره، آب داخل مخزن را نیز پالایش و تمیز می‌کرده است.

این آب انبارها با ذخیره‌ی آب و ته‌نشین کردن مواد زاید گونه‌ای دیگری از پالایش آب را بر عهده داشتند.

در چغازنبیل و هفت‌تپه‌ی شوش بقایای بنایی که نشان از پالایش آب مصرفی معبد دارد پیدا شده است.

آب انبارها با پشت‌بندهای بلند و قطور که از کف تا سطح سر ریز آب امتداد پیدا کرده‌اند با استحکام زیادی ساخته شده‌اند. سنگ لاشه و ساروج از مصالح عمده‌ی ساخت آب انبار بوده است. مجراهای متعددی در بدنه‌ی بنا جهت انتقال آب تعبیه شده است.

در زمان آبادانی این آب انبارها آب مورد نیاز شهر را تامین می‌کردند که آثار و بقایای آن در کوه و مناطق مختلف ایران به جای مانده است. آب مورد نیاز آب انبارها توسط باران و ریزش‌های فصلی پر می‌شده است.

در داخل قلعه‌ی دارالامان و چهل‌برکه که یکی از قلاع مهم هستند، مجموعه‌ی آب انبارهایی در دل کوه ساخته شده ‌است.

در طول مسیری که آب را از رودخانه به این قلعه می‌رسانند بیش از چند نمونه آسیاب آبی هم ساخته‌اند که هنوز تعدادی از آن‌ها تقریبا سالم است.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

سازه های آبی شوشتر مجموعه ای به هم پیوسته از پل ها، بندها، آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می کنند.

بنای اولیه این سازه ها در دوران هخامنشیان تا ساسانیان برای بهره گیری بیشتر از آب ساخته شده است در سفرنامه مادام ژان دیولافوا باستان شناس نامدار فرانسوی از این مجموعه به عنوان بزرگ ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است.

از میدان مرکزی شهر به سوی زیارتگاه «مقام صاحب» پیش از رسیدن به پل گرگر به ساباط ورودی آبشار که در گویش محلی «توف بلیتی» نامیده می شود وارد می شوید.

ساباط راهرویی دراز و مسقف است که دو طرف آن کارگاه سنتی حریربافی و شمدبافی دیده می شود در سراشیبی راهروی ساباط صدای توفنده آب به گوش می رسد.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

و پس از گذر از آن به مجموعه ای از ساختمان های پیچ درپیچ با سقف کوتاه برمی خورم کف این اتاق های تودرتو معبر آب ساخته شده که آب زلال به سرعت در آنها در جریان است همه معابر کف اتاق ها به حوضچه ای منتهی می شود.

در کف این حوضچه چرخ پره چوبی بزرگی وجود دارد که با فشار آب ورودی به حوضچه می چرخد. این چرخ اهرم سنگین آسیاب را می چرخاند و سنگ بزرگ آسیاب نیز گندم را به آرد تبدیل می کند.

پس از اتاق های تودرتوی آسیاب آبی به محوطه آبشارهای «توف بلیتی» می رسید.

اساس سازه سنگی آبشارها تونل هایی دست کند(دست ساز) است که در دو طرف سد سنگی رودگرگر ساخته شده است. این تونل ها آب را از پشت سد به این سوی سد جاری می سازند و از ارتفاع ۶۵ متری به رود می پیوندند.

همه محوطه آبشارها و سازه های آسیاب از سنگ خارا و ملات آهک و ساروج ساخته شده و اتاق های تودرتوی محوطه نیز از حجاری سنگ ها و دیواره های سنگی رود ساخته شده اند.

مجموعه سازه های آبی شوشتر و آسیاب های آبی با توجه به زمان ساخت آن ها که به زمان ساسانیان نسبت داده می شود، از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است.

این شاهکار هم در ایران و هم در جهان بی نظیر است و همه ساله جهانگردانی از سراسر جهان برای بازدید از این مجموعه شگفت  به شوشتر سفر می کنند .

در طول سال نیز پژوهشگران سازه های سنگی باستانی و محققین سازه های آبی تاریخی به شوشتر سفر می کنند و به پژوهش در ساختار مهندسی مجموعه آبشارهای شوشتر و محوطه های باستانی «گرگر» می پردازند.

 

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

 

 خلاصه کتاب سازه های آبی وحید

کلاس درسی به وسعت ۵ هکتار

این مجموعه از همه کشورهای دنیا بازدید کننده دارد و هر سال یک میلیون نفر گردشگر خارجی را جذب می کند.

باستان شناسان انگلیسی و کانادایی برخی کلاس های سازه های آبی باستانی را در «توف بلیتی» برگزار می کنند و مجموعه آب بندها، آبگیرها، کانال های انتقال آب و مجراهای شتاب دهنده حرکت آب برای چرخاندن آسیاب های آبی برای انگلیسی ها و آمریکایی ها شناخته تر است تا ایرانی ها.

تاکنون بیش از ۵۰ کتاب و بیش از ۱۰۰ پایان نامه درباره سازه های آبی شوشتر نگاشته شده که اغلب توسط پژوهشگران خارجی تدوین شده.

و حتی ترجمه نشده است بنابراین کاملاً مشخص است که این محوطه باستانی که قدمتی بیش از چهار هزار سال دارد، در جهان بیشتر از ایران شناخته شده است.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

پلکانی به عمق تاریخ ۴۰۰۰ ساله

در جنوب محوطه آبشارها پلکان سنگی دست سازی احداث شده که بیش از ۲۰۰ پله دارد و محوطه آبشارها را به نقاط مسکونی مشرف به مجموعه متصل کرده است.

هرودت» (زاده ۴۸۴ – مرگ ۴۲۵ پیش از میلاد) نیز در دو هزار و ۵۰۰ سال پیش این پلکان را هزار ساله دانسته است و سنگ نوشته هایی در مسیر آن مشاهده می شود که بیانگر قدمت باستانی آن است.

در مسیر پلکان اتاق هایی تعبیه شده که محل استقرار نگاهبانان سازه های آبی است قدمت این اتاقک ها نیز بیش از چهار هزار سال تخمین زده شده و معماری و نیز سقف کوتاه آن مؤید اتاق نگهبان بودن این اتاقک هاست.

این اتاقک ها ویژگی مهم دیگری هم دارد و آن پنجره های موازی و روبه روی دهانه آبشارهاست و گویی این پنجره های سنگی را فقط برای نگاهبانی و دید در شب و روز دهانه های آبشار تعبیه کرده اند.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

کاربرد سازه های آبی شوشتر

هر یک از سازه های آبی شوشتر کارکرد و کاربرد خاص خود را دارند که در ارتباط با یکدیگر، مجموعه‌ای به هم پیوسته را تشکیل می‌دهند.

در ساخت و معماری سازه های شوشتر نیز مصالحی چون سنگ، آجر و ملات ساروج به کاررفته است. این سازه‌ها، روزگاری موجب رونق صنعت و کشاورزی بودند و نقش مهمی در حمل و نقل، ارتباطات و بازرگانی داشتند.

سازه های آبی شوشتر، آب را یکسان و برابر به همه‌ شهر رسانده و از فوران رود کارون جلوگیری می‌کردند.

همچنین هوای خنکی را پدید می‌آورند که از راه شوادون‌ها که در گویش شوشتری به سردابه و زیرزمین گفته می‌شود، آب را به خانه‌های مردم می‌فرستادند.

افزون بر آن، زمین‌های کشاورزی سیراب می‌شدند و چرخ‌های آسیاب برای تهیه آرد گندم به کار می‌افتادند.

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

بخش های مختلف سازه های آبی شوشتر

مجموعه سازه های آبی شوشتر شامل بخش‌های مختلفی همچون پل‌ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها، سیکا (محلی جهت استراحت و تفریح) و تونل‌های عظیم هدایت آب است.

در طول زمان بسیاری از اجزای سازه های آبی شوشتر در سیل و سایر عوامل از بین رفته و از میان آنچه که باقی مانده، تعدادی از آن‌ها با نام نظام آبی تاریخی شوشتر، در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده است.

پنج تیرماه‌ سال‌روز ثبت سازه های آبی شوشتر است که در سال ۱۳۸۸ به‌عنوان دهمین اثر جهانی ایران شناخته شد. در ادامه با آثار ثبت شده سازه های آبی شوشتر بیشتر آشنا می‌شوید.

 

 خلاصه کتاب سازه های آبی وحید

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

بند میزان

بند میزان با نام‌های بند قیصر، شاپوری، دولت‌شاه، تراز، خاقان و محمدعلی شاه نیز شناخته می‌شود.

این بند موجب دو شاخه شدن آب رودخانه کارون شده و آن را به دو شاخه شُطیط و گَرگَر تقسیم می‌کند. به‌دلیل اینکه آب تقسیم شده در رود شطیط دو برابر حجم آب تقسیم شده به رود گرگر است، رود گرگر را دودانگه یا مسرقان و رود شطیط را چهاردانگه می‌گویند.

این بند برای میزان کردن آب جاری دو رودخانه گرگر و شطیط احداث شده است؛ برای همین به آن بند میزان گفته می‌شود که به‌صورت دایره‌ای با سنگ تراشیده و ساروج در ابتدای رود گرگر ساخته شده است و در انتهای آن برج کلاه فرنگی قرار دارد.

این بند از چند دهانه تشکیل شده‌ که مهم‌ترین آن‌ها دهانه‌ای است جدا که تنظیم آب دو شاخه رودخانه را انجام می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که اگر دبی گرگر بیشتر از یک سوم باشد آن را به شاخه شطیط انتقال می‌دهد و برعکس؛ که این خود از شاهکارهای معماری این بند است.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

آثار شاخص سازه های آبی شوشتر

سازه های آبی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو شامل چندین اثر است که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:

1 – بند میزان: همان طور که می دانید برای کشاورزی باید زمین را با آب رودخانه آبیاری کرد و به سبب پایین بودن سطح رودخانه از زمین ها، باید آب را بالا آورد. امروزه آب را از رودخانه پمپاژ می کنند،

اما در گذشته خبری از پمپ نبود! پس یک سازه به اسم بند را به وجود آوردند که به صورت عمود بر رودخانه ساخته می شود و با مسدود کردن جریان آب سطح آن را بالا نگاه می دارد.

2- برج کلاه فرنگی: این برج در دوره قاجار ساخته شده و در کنار رودخانه شطیط قرار دارد. این مکان محل نظارت قیصر روم یا شاپور ساسانی بر پهنه رودخانه و کار کارگران بوده است. البته برخی هم آن را مکانی برای نظارت بر مقدار و شدت جریان رودخانه می دانند.

3- رودخانه دست کند گرگر: این رودخانه در شمال شهر شوشتر و در دوره هخامنشی و برای تکامل سازه های آبی شهر حفر شده است. از دلایل ساخت این رودخانه هم می توان به کاستن حجم آب رود کارون، آبیاری زمین های بالادست رودخانه کارون و امنیت شهر اشاره نماییم.

4 – پل بند گرگر: پیشینه ساخت این پل به دوره ساسانی بر می گردد و علت ساخت آن هم این است که مسیر آب را از رودخانه دست ساز و تاریخی گرگر منحرف کند و آب به سمت تونل های آسیاب های بادی به راه افتد. سه تونل این بخش عبارتند از تونل بلیتی، تونل دهانه شهر و تونل سه کوره.

5 – مجموعه آبشارها و آسیاب های آبی: شاخص ترین بخش این مجموعه هستند که در کنار پل بند گرگر و در مسیر رودخانه دست کند گرگر قرار دارند. در این مجموعه تعداد بسیار زیادی آسیاب بادی وجود دارد که مصداق بارزی از به کار گیری نیروی آب برای چرخاندن آسیاب های بادی است.

این مجموعه به سه بخش محوطه شرقی، محوطه شمالی و محوطه غربی تقسیم می شود.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

از دیگر بناهای این مجموعه عظیم و بزرگ می توان به پل بند برج عیار یا صابئی که بر روی رود گرگر و در قسمت پایین آبشارها واقع شده است اشاره کرد که در دوره ساسانی ساخته شده و برخی از افراد بر این عقیده هستند که برج عیار نام ظرفی برای نگهداری زیرور آلات زنان در گذشته بوده و این برج هم با ذخیره طلای یکی از زنان ساخته شده است.

قلعه سلاسل شوشتر هم دژ بسیار بزرگی است که در کنار رودخانه شطیط واقع شده و بخش های مختلفی از جمله حیاط های متعدد، سرباز خانه، طویله ها، حمام ها، شبستان ها، برج ها، باغچه ها، غورخانه ها، نقاره خانه، حرم خانه، آشپزخانه، قاپی یا دروازه های متعدد و.

.. را هم شامل می شود. قلعه سلاسل اقامتگاه رسمی والی خوزستان است و در روی کوهی که مانند فلات کوچکی است قرار دارد و بارها هم مورد مرمت قرار گرفته است.

بند ماهی بازان شوشتر یا بند خداآفرین یکی از بندهای طبیعی در این منطقه است که بر اساس شواهد به دست آمده در زمان حفر رودخانه گرگر ساخته شده است.

پل بند شادروان از دیگر قسمت های مجموعه عظیم سازه های آبی شوشتر است که برخی از آن، با نام قدیمی ترین پل جهان یاد می کنند. این پل 44 دهانه داشته که در حال حاضر فقط 16 دهانه طاق دار و 8 دهانه بدون طاق در آن دیده می شود.

پل شاه علی یا بند شاه علی هم از دوره صفوی به جا مانده است و بر روی نهر داریون قرار دارد.

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

این پل که پس از احداث پل جدید بین اهواز و شوشتر دیگر از آن استفاده ای نمی شود، دارای طاقی های متعددی بوده است که امروزه تنها 3 طاق از آن باقی مانده است.

پل بند لشکر هم که از دوره ساسانیان باقی مانده در کنار یکی از دروازه های شش گانه تاریخی شوشتر قرار دارد و هنوز هم آثاری از حصار شوشتر در آن دیده می شود.

هم اکنون این پل بند را سالم ترین پل بند به جا مانده از دوره ساسانی می دانند که گردشگران زیادی از آن بازدید می نمایند. بند شرابدار و بند دختر هم از دیگر قسمت های این مجموعه عظیم هستند.

 

 

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

 

 

 

 

دانلود جزوه سازه های آبی | 20 میشم

 

 

IRT 5,000 – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد